Zagadka fizyki w „Gwieździstej nocy” van Gogha zaskakuje naukowców

San Francisco. Vincent van Gogh wyprzedził fizyków już poprzez samą obserwację. Odkrycia naukowców dotyczące słynnego obrazu „Gwieździsta noc”.

To jedno z najsłynniejszych dzieł na świecie, wystawiane w nowojorskim Museum of Modern Art. Nawet po 135 latach „Gwieździsta noc” Vincenta van Gogha nadal kryje niespodzianki: kolory i pociągnięcia pędzla zdradzają więcej niż tylko naturę i nastrój, jak odkrył chiński naukowiec Yongxiang Huang. Holenderski malarz uchwycił bowiem pewne prawa fizyki, mimo że nie mógł ich znać. Van Gogh miał zatem zaskakująco szczegółowe rozumienie procesów naturalnych.

Van Gogh namalował „Gwieździstą noc” w czerwcu 1889 roku. W tamtym czasie przebywał w zakładzie psychiatrycznym w Saint-Rémy-de-Provence na południu Francji, gdzie dochodził do siebie po załamaniu nerwowym. Obraz olejny przedstawia widok z okna jego pokoju – z wyobrażoną wioską na pierwszym planie.

Van Gogh najwyraźniej rozpoznał wzorce dynamiki przepływów To, co przyciągnęło uwagę naukowców, to niebo. Do tej pory sądzono, że wirujące chmury odzwierciedlają wzburzony stan umysłu artysty. W rzeczywistości jednak to niebo ma wiele wspólnego z rzeczywistymi, ale niewidocznymi procesami dynamiki przepływów w atmosferze.

Jak donosi Huang w czasopiśmie „Physics of Fluids”, jego zespół przeanalizował 14 wirów widocznych na obrazie van Gogha i odkrył, że spiralne kształty odpowiadają wzorcom znanym z dynamiki przepływów, nauki o ruchach cieczy i gazów.

Obraz i teoria fizyczna idą w parze Turbulentne przepływy w płynącej wodzie, prądach morskich, chmurach burzowych czy smugach dymu wydają się chaotyczne i przypadkowe, ale w rzeczywistości podążają według wzorca, który można częściowo wyjaśnić za pomocą równań matematycznych. Te wiry układają się w określone formy, „a tego rodzaju wzorce można przewidzieć dzięki prawom fizyki”, mówi Huang, który pracuje na Uniwersytecie Xiamen w południowo-wschodnich Chinach.

Huang przypuszcza, że van Gogh spędził dużo czasu na obserwowaniu turbulencji w przyrodzie i miał głębokie, intuicyjne zrozumienie matematycznej struktury turbulentnych przepływów. To zadziwia naukowców, ponieważ od dawna zmagają się oni z opisaniem zjawiska turbulentnych przepływów w dynamice płynów w taki sposób, aby móc przewidzieć to zjawisko, „a pełne wyjaśnienie pozostaje wielką zagadką fizyki”.